Betekenis: hart, geest

Tegenwoordig is yoga bekend als het oefenen van lichaamshoudingen waaruit een goed gevoel voortkomt. Duizenden jaren, tot het einde van de negentiende eeuw, was yoga meer zoals je je misschien het Boeddhisme of Zen voorstelt: directe training van de geest en het ontwikkelen van inzicht in het bestaan.

Asana is het oefenen van een lichaamshouding, Shin is het oefenen van de innerlijke houding.

Als je de takken van yoga bekijkt, zie je één tak met lichaamshoudingen: asana’s.

Daarnaast zijn er zeven takken met training van de hartgeest en onderzoek naar zelfinzicht en het bestaan.

Waar asana’s zichtbaar zijn en bedoeld om je lichaam te trainen zodat je kunt mediteren, zijn shins onzichtbaar en bedoeld om te trainen hoe je in je vel zit en om je bewust te worden van je eigen gedachten en gedrag. Je oefent actief een toestand in je bewustzijn, of hartgeest.

Één van de vragen uit de zaal was: “Gaan we nou echt iets totaal nieuws oefenen met die shins?” Het antwoord daarop is “Nee, helemaal niet.” Elk jaar geven we een periode uitleg over een onderdeel van yoga dat altijd in je oefeningen is, maar niet zichtbaar en niet elke les besproken. Je voelt beter hoe je moet oefenen door er een periode nadruk op te leggen. Je begrijpt dan ook beter hoe je in je dagelijks leven yoga kunt toepassen. Juist de oefening die je niet ziet kun je altijd oefenen.

Je kunt zeggen: “Ik voel me zo en zo”, waarop iemand kan vragen: “Hoe komt dat?”

Dat laat zien dat we onze gemoedstoestand zien als iets wat reactief is op onze omgeving, herinnering en planning. Je zit op een bepaalde manier in je vel door hoe je hebt geslapen, door wat je in je agenda ziet staan of door iets wat in het verleden is gebeurd. In yoga en zen gaan we uit van het leren beheersen van het gemoed. Jij bepaalt actief hoe je in je vel zit. Hartgeest, dat ben jij, dat is jouw leven. Als we actief leven in plaats van reactief, dan maken we vele mooie kwaliteiten beschikbaar in deze wereld en we nemen negativiteit weg die we hadden kunnen verspreiden.

Gemoedstoestanden zijn meetbaar. Er zijn vele onderzoeken gedaan naar welke hormonen in het bloed zitten. Ook is er gekeken naar wat voor invloed het gemoed heeft op de hartslag en het reguleren van druk in de bloedvaten. Daarnaast zijn er vele hersenonderzoeken gedaan naar hersenactiviteit bij verschillende emoties en vormen van stress en ontspanning.

Asana’s (houdingen en bewegingen) trainen we om de connectie tussen hersenen en bewustzijn aan de ene kant en spieren, huid en gewrichten aan de andere kant te verbeteren. Houdingen en bewegingen zijn grof en motorisch. We kunnen ze met onze wil besturen. Hoe meer lichaamsbewustzijn, hoe subtieler, hoe meer synchroon en hoe preciezer die aansturing verloopt. Door oefening voelen we bewuster wat er gebeurt en sturen we gerichter hoe we daar komen.

Bij meditatie en het bestuderen van shins, gaat het om veel subtielere training, die van de buitenkant niet zichtbaar is. We hebben met deze oefeningen invloed op hormonen, hart, hersenen, vochthuishouding, herstel van weefsels, afvoer van afvalstoffen, spijsvertering. De meeste van deze processen werken zonder onze wilskracht en worden met name aangestuurd door het parasympatisch zenuwstelsel, ofwel het onwillekeurig zenuwstelsel. Het doet alles voor ons in ons lichaam, wat wij niet met onze wilskracht kunnen. Het meeste gaat goed, maar soms is het ontregeld en geeft het problemen. Simpele voorbeelden zijn een knoop in je maag doordat je iets moeilijks meemaakt of vlinders in je buik doordat je morgen iets heel bijzonders gaat doen. Dat heeft invloed op je eetlust en wellicht op je nachtrust. Shins kunnen je leren om je gemoedstoestand in balans te houden zodat je makkelijker gezond eet en beter slaapt.

Wij horen vaak: “Ja, maar jij hebt discipline.” Echter, keuzes maken en handelen worden steeds simpeler als je in je beoefening van yoga altijd oefent met hartgeest. We trainen het bewustzijn tot in de fijnste details en daar krijgen we een tevreden leven voor terug.

Betekenis: de verlichte geest

Deze shin wordt Boeddha-mind genoemd en ontwikkel je door alle shins tegelijkertijd te beheersen ongeacht in welke situatie je bent.

Het oefenen van een shin is ook het loslaten van drama en negativiteit. Als je geen idee hebt van je eigen mogelijkheden om invloed te hebben op je eigen toestand, dan kan het zijn dat je de donkere kant van die shin ervaart. Een gebrek aan zelfbeheersing op een bepaald vlak. In de yoga traditie wordt dit ook ‘yama’ genoemd. Het leren beheersen van gedachten, gedrag en spraak om zwaarmoedigheid te voorkomen. Shins hebben in zekere zin twee kanten. De Boeddha-mind is het loslaten van alle zware emoties en gedachten en het voelen van lichtheid. Gedrag, gedachten en communicatie komen voort uit lichtheid en brengen lichtheid. Het is niet gericht op jezelf, maar op je leefomgeving in de ruimste zin van het woord, en komt daarmee via elke verbinding die je hebt met de wereld, ook weer bij jezelf terecht.

Wat senshin precies is, weet je als je het hebt gevoeld. Het is misschien wel je meest vrije en warme gevoel. Het makkelijkste, maar niet het gemakzuchtigste. Rijk, maar niet inhalig of hebzuchtig. Vrij, maar zeker niet lui, juist zeer inzetbaar en energiek. Kalm, maar niet vastgeroest. Begripvol, maar niet plakkerig of grensoverschrijdend. Vrijgevig, behulpzaam en beschikbaar, en niet jaloers. Sterk, maar niet afbrandend of forcerend. Door oefening begrijp je steeds beter waar je terugkerende moeilijkheden en lastige tijden door komen.

Senshin is het gevoel als dit inzicht in ons zelf volledig is verworven en tot uiting gebracht. Dat heeft een heel simpele vorm. Het is geen exotisch of extatisch iets. Eerder zoals liefde zacht is en verwarmt, natuurlijk: zoals een zaadje dat open springt. Het voedt ons om ergens voor te leven. Misschien kun je het voelen als je tijdens een doelloze wandeling op een leuke plek bent, of als je met een hele goede vriend bent, maar misschien ook wel eens na een yogales. Of op en ander moment waarop het leven opeens zo helder en duidelijk is. Het komt dan door omstandigheden, is vluchtig en opeens weer weg. Om dit niet vluchtig maar dagelijkse realiteit te maken oefenen we in onze asana’s ook altijd shins.

Je zou kunnen zeggen dat shin een inzicht is, maar het is ook een houding. Als je bewust voelt wat senshin is, dan kun je na een tijdje niet anders dan deze houding aannemen. Vergelijk het met je rug leren strekken. In het begin voelt het ingewikkeld en kost het moeite om niet in te zakken. Na een paar maanden oefenen vind je je vorm. Met nog een paar maanden voelt strekken prettig en inzakken begint vervelend te voelen. Door het oefenen houd je de strekking steeds langer vol. Zo werkt het ook met shins. Eerst kun je ze moeilijk vinden. Na wat zoeken en een paar keer volhouden wordt het makkelijker en wordt de afgeleide, boze, treurige, spijtvolle en kleinzerige geest krampachtig. Je begint te herkennen hoeveel spanning en energie er nodeloos verloren gaat als je jezelf zo laat gaan. Dan wordt het ook makkelijker om steeds te kiezen voor een gezonde innerlijke houding.

Want waarom zou je nog kleinzerig, boos, moe, zelfmedelijdend, verdrietig zijn als je weet dat het leven zo niet hoeft te zijn. Volgens Shakyamuni Boeddha is ‘het leven lijden, maar dat hoeft niet, als je de weg volgt’. Het vraagt wat oefening om er heel anders in te staan. Zorg voor je lichaam en geest.

Dat er zo iets is als senshin, een wijze, rustige houding van totale acceptie moet toch iets zijn om je voor in te zetten. Eeuwen van aantekeningen, gedichten en geschriften zijn aan ons nagelaten om ons op weg te helpen.

Betekenis: de lange geest, continue waarneming, behouden van je aandacht

Zanshin kun je tijdens yoga oefenen, van houding naar houding. Je zou kunnen denken dat alleen de eindhouding van belang is. Dat is dan het enige nuttige moment om op te letten. Zanshin is juist het oefenen om op elk moment dezelfde aandacht te houden. Het onderwerp van je aandacht kan op een soepele manier veranderen. De dingen komen en gaan, de aandacht blijft hetzelfde. In Japan wordt zanshin in veel disciplines geoefend:

Kalligrafie:

• Aandacht terwijl je kwast inkt opneemt
• Je bent geconcentreerd voordat je kwast het papier raakt
• Tijdens het maken van de vorm
• Na het schrijven als je kwast het papier verlaat

Thee ceremonie:

• Van het pakken van de ingrediënten
• Het maken van de thee
• Het inschenken
• Het proeven
• De nasmaak
• De warme thee in je buik

Kendo, zwaardvechten:

• Je bent geconcentreerd voor het gevecht begint
• Je bent geconcentreerd als je tegenover je tegenstander staat
• Je bent geconcentreerd tijdens de wedstrijd
• Wanneer je een punt hebt behaald, loop je niet zomaar weg, je blijft alert

Nu! Yoga:

Je concentratie begint al wanneer je met je mat onder je arm naar de yogaschool gaat. Je kan nog best een praatje maken met iemand. Bij het neerleggen van je spullen ben je aanwezig, als je gaat zitten is er aandacht. Je merkt dat er anderen binnenkomen en ook plaats nemen.

Aan het begin van de les zitten we even stil. Dan gaan we naar de hol-bol oefening. Tussen zitten en op handen en knieën staan zit een beweging die we met dezelfde aandacht maken. De aanwijzingen die er zijn om van asana A naar asana B te gaan zijn niet om dwangmatig te oefenen en alles te keuren op goed of fout. De aanwijzingen zijn er om aandachtig te blijven en gericht te bewegen. Geen omwegen, wiebelingen, twijfels, nodeloos rondkijken, gapen, krabben, keel schrapen, zuchten, friemelen, schudden, zeuren in je hoofd. Houd het simpel, beweeg direct, houd directe aandacht, oefen vol overgave stil te zijn en te observeren.

Als we hebben gezeten en we leggen ons kussentje aan de kant, dan gooien sommigen hun kussen opzij en steunen of bewegen gapend naar hand-knie-stand. Ze pakken de concentratie pas weer op als de docent het signaal geeft om iets te doen. Yoga is van het begin van de les tot het einde. Je kunt het niet zien. Zanshin is yoga, met doorlopende lange aandacht.

Nog één voorbeeld dan.

Je staat in de staande vooroverbuiging ‘uttanasana’ en je ziet een stipje op je voet en je pulkt er even aan. Is het een sproet of een stofje vraag je je af. Je voelt meteen even hoe scherp je nagel is en bedenkt dat je die eigenlijk moet knippen als je thuis bent, je ziet je badkamer voor je. Dan hoor je een aanwijzing en ga je mee naar de volgende oefening. Je hoofd heeft het druk en gaat van hier naar daar, je lichaam wordt meegesleept door de oefeningen heen. Spanningen door afleiding, het niet loslaten van spanningen in asana’s, het maken van onnodige bewegingen, alles zorgt ervoor dat je net als in je dagelijks leven heel veel laat gebeuren waar je geen grip op hebt, waardoor je aan alle kanten energie lekt.

Oefen ‘hond met het hoofd naar beneden’ als je er naartoe gaat, als je er in staat, als je er uit beweegt. Steeds met zanshin.

Rondkijkend door de zaal zie en hoor je als leraar een gebrek aan zanshin terug in lichamen die net niet helemaal aan het oefenen zijn. Zalen met veel ervaring zijn geruisloos, vallen niet om, maken met wijsheid en zelfinzicht persoonlijke aanpassingen zonder het iedereen te laten weten, ze zuchten en hoesten niet en hebben weinig tijd nodig voor transities die precies en in stilte verlopen. Links is links en rechts is rechts. We hebben veel les gegeven aan nieuwe groepen. Lawaaierig, voeten niet recht, wiebelig, slordig, te moeilijk, ja maar iedereen kan het behalve ik, net niet helemaal strekken, buiten adem, rood aangelopen, bezorgd, na tien seconden weer ingezakt, net geen negentig graden, aanwijzingen moeten veelvuldig herhaald worden, instructies gemist door onoplettendheid en drukmakerij.

Sommige mensen denken dat je alleen maar oplet om het niet fout te doen. Opletten om te keuren en corrigeren.

Maar daar gaat het niet eens om, het gaat er om dat je verantwoordelijkheid neemt voor je aanwezigheid. Bewustzijn in elke vezel en in je omgeving.

Betekenis: de lege geest

Als je geest leeg is dan is er geen angst, geen spanning zijn er geen gedachten, zorgen of emoties. Er is wel bewustzijn. Een rustige aanwezige geest die tegelijk zichzelf en alle bestaan ervaart zonder vorm en zonder oordeel.



Er komt iemand bij een zen-meester en die wil heel graag weten wat dat zen nou precies is. Deze persoon klopt aan en de zenmeester opent de deur.

“Mag ik u iets vragen? Wat is zen nou precies? Ik ben nogal onrustig en ik weet niet wat ik daar aan moet doen. Misschien heeft u advies en kan dat mij helpen.”

“Welkom,” zegt de zenmeester, “kom binnen.”

“Ik hoop dat ik niet stoor. Ik wilde al maanden langs komen. Ik heb ruimte nodig. Alles om mij heen is druk. Misschien heb ik te lang gewacht, maar dat weet u beter dan ik” zegt de bezoeker.

De meester zegt: “Ga zitten. Wil je een kopje thee?”

“Ja graag,” antwoordt zijn bezoek. “Ik heb eigenlijk wel dorst en mijn voeten zijn moe van het lopen.”

De zen-meester loopt naar de de kachel en pakt de theepot.

Hij zet een kopje neer en begint thee te schenken. Het kopje stroomt langzaam vol. De meester schenkt tot de rand en dan begint het over te stromen. De thee stroomt over de tafel. De zenmeester blijft maar schenken en schenken.

De bezoeker zegt: “Héé´! Wat doet u nou! Waarom stopt u niet!”

Waarop de meester antwoordt: “Jij komt mij vragen om advies, maar jij bent net als deze kop. Je loopt over. Er kan niets meer binnen komen. Wat ik zeg zul je naast je neerleggen omdat je er geen ruimte voor hebt. Je moet jezelf leeg maken zoals ik het kopje leeg maak voordat ik jou thee inschenk.”

Betekenis: vreugdevolle geest, blijmoedige geest

Een echte vreugdevolle geest kan de dingen laten gebeuren zoals ze gebeuren en ervaart levenslust. Als er iets stoms gebeurt hoeft je dag niet verpest te zijn. Als er stress is in je leven laat het je dan niet verblinden. Wie inzicht krijgt in kishin, kan zien dat ergernissen en boosheid manieren zijn van zelf gekozen vasthouden aan ellende. Je trekt je alles persoonlijk aan alsof de hele wereld draait om jou het leven zuur te maken. Zonder kishin is er veel weerstand voor inspanning zonder directe beloning. Zo wordt je langzaam maar zeker een oude zure, boze of verbitterde variant van jezelf. Kishin voelt luchtig. Kishin is dankbaarheid voor wat we mogen voelen, zien, horen, ruiken, doen. De vreugdevolle geest is vrij van verwachting en open voor ervaring. Wie leeft met kishin voelt voldoening in zijn eigen beschikbaarheid, vrijgevigheid en dienstbaarheid.

Voorbeelden van kishin:

Een vriend vraagt of je tijd hebt om te helpen schilderen in zijn nieuwe huis. Je hebt daar helemaal geen zin in, maar je zet je weerstand opzij en je gaat. Die dag praat en lach je weer een met die vriend, je eet samen een broodje en aan het einde van de dag ziet het huis er prachtig uit. Je voelt je goed dat je deze dag samen hebt doorgebracht.

Je kijkt naar buiten. De lucht is grauw. Je moet naar de andere kant van de stad om iets op te halen. Als je de moed bij elkaar hebt geraapt en je zit op je fiets, vind je het eigenlijk heerlijk. Zoveel te zien. Mensen op pad. Bomen weer in het blad. Een fijne bries. Je voelt je lekker omdat je hebt bewogen en al je zintuigen hebt aangesproken. Weer een ervaring rijker.

In deze voorbeelden zijn het uiteindelijk externe factoren die je een vreugdevol gevoel geven. Kishin, de vreugdevolle geest, is niet afhankelijk van externe factoren. Als dit gebeurt dan voel ik vreugde. Kishin is de oefening van zelf oproepen van vreugde in het bestaan. Je eigen bestaan en alles om je heen. Alles aanvaarden zonder ergernissen. Dat is een uitdaging waarin we gelukkig makkelijk kunnen slagen zolang alles van een leien dakje gaat, en een lastige oefening wanneer we te maken krijgen met moeilijke situaties. In simpele yoga oefeningen kunnen we het makkelijk voelen, dan geeft de oefening ons vreugde. In lastige oefeningen kunnen we het leren internaliseren en eigen maken. Dan moet het van binnenuit komen. Deze oefening geeft ons weerbaarheid en incasseringsvermogen.

Je hebt één leven! Doe het! Cultiveer spontaniteit in je bestaan. Ruik aan een bloem. Maak een praatje met een onbekende. Loop een blokje om. Luister naar de geluiden van de stad. Oefen dankbaar je asana’s en meditaties, bewust van wat je allemaal mag meemaken. Als je dood bent voel je namelijk niets meer.

Betekenis: De beginners geest

Shoshin betekent ‘beginner’s mind’. Het is een oud zen-boeddhistisch principe. Shoshin is het idee dat je de gemoedstoestand van de beginner kunt hebben. Een beginner staat open voor wat er op zijn pad komt. Hij is benieuwd naar wat hij meemaakt en leert. Hij is onbevooroordeeld. Openheid en onschuld kenmerken deze shin. De keerzijde is vastlopen in sterke meningen en verwachtingen, niet meer luisteren of kijken naar hoe iets of iemand is. Een vaststaande blik op jezelf waarin je oude problemen projecteert op het heden. Vastgeroest of overgeleverd aan oude automatismen waardoor er geen andere wegen meer zijn. Shoshin is flexibiliteit van hart en geest. Voor mogelijk houden dat iets je kan benieuwen.

Als je een stad bezoekt waar je nog nooit eerder bent geweest, dan kijk je meer om je heen, en zie je meer details. De vensters, de daken, de stoeptegels en putdeksels. Je kijkt anders dan bijvoorbeeld in je eigen slaapkamer, waar je zelfs met het licht uit de weg kunt vinden. In je eigen woonkamer vullen je hersenen de helft in, zonder dat je er echt naar kijkt. Als we asana’s beoefenen, dan doen we houdingen die we wekelijks herhalen. En we oefenen met een lichaam, dat we al ons hele leven kennen. Om Shoshin te beoefenen, bezoek je je lichaam in elke houding als een nieuwe stad, waarvan je alle details in je wilt opnemen, met open mind, benieuwd om alles te beleven, en zonder te oordelen, zonder verwachting.

“De weg van kalligrafie is op de meest directe en op de simpelste manier schrijven, alsof je een beginner bent, niet proberen iets knaps of moois te maken, maar schrijven met volle aandacht alsof je voor het eerst ontdekt wat je aan het schrijven bent; dan zit jouw natuur in wat je schrijft. Dat is moment na moment de manier van trainen.”
~ Shunryu Suzuki, 1970

Verschillende leraren uit India, Tibet en Japan kwamen in de 20ste eeuw naar Europa en de VS. Omdat ze al sinds hun jonge jaren waren opgegroeid in een cultuur waar boeddhisme, zen of yoga bekende tradities waren, kenden ze hun eigen spirituele lijn alleen met sterke hiërarchie, lijnen vol verering, aanbidding en veel symbolen en ceremonie. Het Westen bleek een plek van mensen zonder enige kennis van deze achtergrond. Niemand kende hun naam, faam, positie, familie en tradities. Wat een heerlijke plek om les te geven: allemaal beginners. Open, nieuwsgierig, onbeschreven blad, vol vragen, leergierig, bereid te investeren, geen trots of hardheid op dit gebied. Ze konden persoonlijke gesprekken hebben met leerlingen, die dichtbij durfden te komen en niet klakkeloos alles aannamen. Leerlingen die benieuwd waren naar het hoezo en waarom. Mensen die het gevoel hadden dat deze oefeningen en inzichten hen zouden helpen in het leven.

• Iets voor het eerst zien.
• Iets voor het eerst voelen
• Waarnemen zonder interpretatie.
• Onderzoekend kunnen zijn
• Open staan
• Flexibele geest

We willen in onze training niet vastlopen in het idee dat we alles al weten, of dat de herhaling verveelt. Trots en verveling staan lijnrecht tegenover leren en open staan. Als de benieuwde, oplettende, lerende geest weg is, blijft er alleen brute kracht over, waarmee het lichaam geforceerd wordt in plaats van verzorgd, ontdekt, gekend en versterkt. Onachtzaam en dwangmatig werken leidt tot pijn in plaats van zelfinzicht.
Kijk naar yoga als een kind. Alles is nieuw. Interessant om te ontdekken. Iets voor het eerst zien. Iets voor het eerst voelen. Zelfs als je het hebt over je eigen lichaam, waarvan je zo makkelijk kunt denken dat je het al kent. Het kijken naar elke gedachte die in je op komt als iets nieuws, niet als een grijsgedraaide langspeelplaat, die steeds in herhaling valt. Is een gedachte niet meer nuttig, of onzin, laat hem dan gaan, maak ruimte voor nieuwe woorden. Observeer je gedrag. Zie je jezelf iets doen uit gewoonte en niet omdat je het wilde doen, laat dat gedrag los zonder te moeten weten wat ervoor in de plaats komt. Je houdt tijd en energie over door het laten gaan van ingesleten patronen in je beweging, houding, gedachten en gedrag. Het gevoel van een nieuwe wereld die voor je open gaat.

FUDOSHIN “Geest/hart van de krijger”

Fudoshin is de ‘immovable mind’. Het innerlijk dat bereid is alle uitdagingen van het leven aan te gaan. Een staat van focus, zelfbeheersing, kracht, vrij van angst. Deze staat van onverzetbaarheid is essentieel in de beoefening van yoga.
Fudoshin is een krachtige staat van volledige overtuiging. In het sanskriet wordt ook gesproken van ‘abhyasa’, wat vertaalt als focus, doorzettingsvermogen, training, volharding, concentratie, herhaling. De geest is energiek en klaar om de strijd aan te gaan, zeker van een goede afloop. Een krijger is moedig, vol vertrouwen. Fudoshin wordt beschreven als een geest waarin geen plaats is voor verwarring, twijfel, aarzeling.
Vroeger waren de Samurai in Japan het toonbeeld van fudoshin. Zij stonden voor moed en vastberadenheid om de confrontatie aan te gaan met moeilijkheden, gevaar, pijn en de dood. Deze bereidheid wordt in het Japans ook kokoro-gamae genoemd. Het klaar staan en bereid zijn te doen wat nodig is. Gamae of kamae verwijst naar de houding, zoals tadasana/berghouding. We staan even in deze houding, om op onze plaats te landen en de juiste attitude te voelen. Kokoro is hetzelfde karakter als shin, de mentale houding. De combinatie kokoro-gamae is lichaam en geest niet gescheiden, maar als eenheid, klaar voor je training.
Vanuit een Westerse blik denken we misschien bij krijger aan een agressieve vechtersbaas. Een krijger zonder woede of agressie, een vredesstrijder, is wellicht een lastig begrip. De Japanse zwaardmeester Bokuden zei: “Mentale rust, niet vaardigheid, is het teken van een doorgewinterd samurai”. Wij kunnen ons misschien niet altijd vinden in de vereniging van pijn, dreiging of tegenslag en een vredige kalme geest. Echter, dit is de essentie van zen en yoga. Patanjali schrijft in zijn Yoga Sutra’s: “Doorzetten (abhyasa) leidt uiteindelijk tot een diepe verandering in meditatie, waarna alle andere oefeningen moeiteloos en natuurlijk verlopen.”

In ons dagelijks leven lost fudoshin de ziekten van de geest op: woede, twijfel, angst en overweldigd worden. Door geconcentreerde training ontwikkel je innerlijke stabiliteit en helderheid.
Je staat klaar voor je training in de berghouding en je neemt het besluit:

• Minder pijn
• Minder weerzin
• Minder vol hoofd
• Minder moe
• Beter slapen
• Minder bang
• Grotere belastbaarheid
• Groter uithoudingsvermogen
• Niet zwichten onder druk
• Gezonde zelfbeheersing
• Minder spanning en irritatie
• Geduldig
• Stevig staan
• Sterke autonomie
• Nee zeggen zonder strijd
• Duidelijkheid
• Knoop doorhakken

Fudoshin is een staat van doelgerichtheid, je niet laten afleiden door wat dan ook, complete mentale stabiliteit. Je kunt deze state of mind bijvoorbeeld gebruiken op je werk, als je met een bepaalde taak aan de slag wilt en je niet wilt laten afleiden. Je wilt alleen déze ene taak doen en niets anders. Het geeft je ook rust wanneer polarisatie plaatsvindt in de maatschappij. Je moet behoorlijk sterk zijn om in het midden te blijven, niet gedwongen worden om zelf radicaal te worden. De kracht om niet bang te zijn voor verschillende ideeën en bereid zijn samen te komen.
Monniken oefenden dit onder zware omstandigheden. Hun training was bedoeld om heel diep te gaan in de meditatie. Dat betekent dat je bereid moet zijn de confrontatie aan te gaan met je donkerste herinneringen, grootste pijn en spijt, en de schaduwen uit de krochten van je eigen ziel, waarbij je geen angsten uitstaat, maar rust en compassie blijft voelen. Het trainen in een klooster is dus niet altijd gericht op daadwerkelijke dreiging van buitenaf, maar op het kunnen omgaan met tegenslagen en misleidende dromen uit je eigen leven. Met oefening kun je je meditatie volhouden en laat je je niet uit het veld slaan. Zo overwin je zwaktes, ontwikkel je acceptatie en vind je jiriki (de kracht die nodig is in meditatie om de geest tot eenheid te brengen).

Fudoshin is volhouden bij moeilijke opgaven. Jezelf pushen en vooral niet opgeven. De voldoening erna ervaren. Het vuur van fudoshin maakt ons wakker, fel, een gevoel van onuitputtelijke natuurlijke kracht. We hakken knopen door, staan stevig in de schoenen en hebben ruggengraat als het erop aan komt.

• Fudo-shin is de onverzetbare hart-geest, dat wil niet zeggen dat je niet reageert of kil bent. Een rots in de branding.
• Fudo-shin is doorzettingsvermogen en tegelijk niet over je eigen grenzen heen gaan.
• Fudo-shin is acceptie van recht en onrecht, maar niet gevoelloosheid.
• Fudo-shin is kalm kunnen zijn onder druk.

In de oude teksten wordt fudoshin gekoppeld aan de godheid Fudo-Myoo. Hij wordt afgebeeld kijkend met één oog omhoog en één oog naar benedenhij is in contact met het aardse en het grotere. Een zwaard in één hand om zijn illusies mee door te snijden en een touw in de andere hand om losgeslagen passie te kunnen beteugelen. Begeerte beteugelen, los komen van losgeslagen passies en obsessies, verslavingen, die je meevoeren in wat je denkt dat je wil, maar die jou beheersen en die jou brengen waar je niet wilt zijn.
Niet meteen meegaan met alles wat in je hoofd opkomt. Want echt niet elke gedachte bestaat puur uit juistheid. Niet meteen toegeven aan elke emotie, niet onderdrukken maar als een wijs persoon het in overweging nemen om daarna wel of niet te handelen. Want niet elke emotie bestaat puur uit juistheid. Niet elke handeling die je kunt bedenken moet uitgevoerd worden. Niet elke droom moet nagejaagd worden. Soms is dat heel duidelijk als je ’s ochtends uitgerust wakker wordt. Fudoshin is spaarzaam met energie om deze in te zetten als het echt nodig is. Zo loopt de krijger niet in zeven sloten tegelijk. Je hebt rust om juiste besluiten te maken. Je bezit kracht te verdragen wat er op je pad komt. En bovenal: je hebt vrede met jezelf.

Verzorgende geest, zorgzaam hart, grootmoeder’s hart, oude geest.

Na 25 jaar 5 dagen per week oefenen heb je de hond al 50.000 keer gedaan. In je eerste paar jaar, dan kun je nog denken ‘dit is niet mijn oefening’, ‘hoe lang nog’, ‘is de leraar ons vergeten?’, ‘Ik kan dit beter dan de rest’. Als je het heel veel keer gedaan hebt, dan trek je het je minder aan, het wordt minder persoonlijk. Je gaat dan in de oefening staan omdat dat onderhoud is aan je spieren en gewrichten. Zoals je je tanden poetst om je tanden schoon te houden en je planten water geeft omdat ze het zelf niet kunnen pakken.
Verzorgende geest

• Zorgen dat je lunch in je tas zit.
• Zorgen dat je sokken schoon zijn.
• Zorgen dat je telefoon is opgeladen.
• Zorgen dat je rekening betaald is.
• Zorgen dat je fietsbel het doet.

In Ryōshin, de oude geest, zit ook de wetenschap dat niet alles nu goed moet zijn. En ook hoef je niet constant bezorgd te zijn. Bezorgd zijn is in veel gevallen aan iets denken en niets doen. Bezorgd over oorlog, bezorgd over iemand die eenzaam is, bezorgd over een examen dat dichterbij komt. Door het gevoel dat je geen invloed hebt op een situatie ontstaat angst voor wat komt of een schuldgevoel voor wat je niet doet. Angst, machteloosheid en schuldgevoel maken bezorgdheid die als stress in je lichaam gaat zitten. Niemand heeft daar uiteindelijk iets aan. Ryōshin is zorgzame actie zonder iets terug te verwachten.

Je gaat zien dat je oefeningen ook kunt doen met een tijdelijke blessure of een langdurig gezondheidsprobleem. Vaak is dat probleem niet overal. Met hartklachten kan het toch goed zijn om je beenspieren te rekken. Met knieklachten kan het toch goed zijn om je rug te strekken. Na het trekken van een kies kun je best oefenen om spanningen uit je schouders los te laten en de coördinatie van je voeten verbeteren met een evenwichtsoefening. Met relatieproblemen kun je toch je polsen soepel houden en je vingers trainen en een keer je rug achteroverbuigen. Met beoefenen van yoga voel je weer dat je niet alleen dat ene probleem bent. Ryōshin is rekening houden met een blessure, aanpassingen maken als dat nodig is om te herstellen en onderhoud plegen. Zorgzame, ondersteunende aandacht.

Yoga doe je onder andere om goed voor jezelf te zorgen. Verzorging op je yogamat is over het algemeen preventieve zorg. Het voorkomen van problemen in de toekomst. Als dat lukt, zul je nooit weten of het heeft gewerkt. Je krijgt er dus eigenlijk niks voor. Een afwezigheid van problemen. Preventie vraagt om regelmaat en niet willekeur. Een dag je tanden niet poetsen omdat je geen zin hebt en een nacht niet slapen omdat je liever naar je favoriete serie kijkt, kan leiden tot bloedend tandvlees en een kort lontje. Je tandarts zal zeggen: poets twee maal daags, je yogaleraar zal zeggen: oefen elke week en sta elke dag even stil.
Vertrouwen dat het goedkomt. Als een grootmoeder die een huilend kind ziet aankomen. Bloedende knie. Ze vangt het kind op. Plakt een pleister. Het kind gaat weer. Grootmoeder weet dat het goed komt. Ze weet ook dat vallen en opstaan bij het leven horen, ze moedigt het kind aan.

• Steun
• Aanmoediging
• Geven aan en doen voor een ander, zonder iets terug te verwachten.
• Begrip
• Compassie
• Verzorging
• Tijd geven
• Onderhoud
• Iedereen gelijk waarderen
• Ryōshin kan een les zijn
• Sterkende oefeningen zijn verzorgend voor de spieren
• Problemen voorkomen
• Hulp aannemen
• Herstel en onderhoud
  Liefdevol
• Vriendelijk
• Ahimsa (geweldloos)
• Mededogen
• Onzelfzuchtig
  

Zorgen dat je niet breekt is verzorging volgens ryōshin. Denk hiervoor aan krachttraining, dus niet verharden, maar zorgen dat je sterk bent en de dag aan kan. Niet zeggen: “Ik heb geen tijd om hamstrings te rekken”, als je weet dat je vervolgens last van je rug krijgt door lang zitten.

Een ander met ryōshin benaderen is ook respect voor wat die ander zelf kan en weet met zijn eigen ervaring, inzicht en vaardigheden. Dus niet: een ander zijn eigen weg uit handen nemen omdat jij het sneller of beter doet.

Denk aan als je door moeilijke tijden heen gaat in je leven. Wat zou iemand zeggen die veel om jou geeft? Zorg goed voor jezelf. Doe rustig aan. Neem tijd om even je hoofd leeg te maken. Je kunt het. Dit gaat voorbij. Je leert hier veel van. Je ontwikkelt die stem in jezelf. Als je daar de vruchten van plukt, kun je er ook duurzaam zijn voor een ander. Ryōshin maakt geen verschil tussen zelf en anderen. Allen zijn gelijk en verdienen begrip, aanmoediging, steun en zorg.

DAISHIN: ”Grenzeloze hart/geest”

Zien dat jij een deel uitmaakt van iets groters. Hieruit komt vrijheid, omarming van al het andere en vergeving (naar jezelf of een ander) voort. Als je deze ruimte en vrijheid voelt, wens je alles en iedereen dit gevoel toe.

Daishin is verder gaan dan je eigen kunnen, verder dan je eigen kleine geest.
In een meditatie kun je los komen van de wereldse of alledaagse ervaringen van plezier en pijn, lof en schuld, schande en faam, verlies en gewin. Deze ervaringen zijn klein en krampachtig. Daishin is je horizon verbreden, erboven zweven, verder kijken, je verdiepen, veel langer de tijd nemen om inzicht te krijgen.

In het Pali betekent het woord upekkha overheen kijken. Zoals iemand die een hoge berg beklimt en vanaf grote hoogte over de dorpen, rivieren en velden uitkijkt. Het geeft perspectief. Op dat moment voel je ook de stevigheid van de berg, die nooit wankelt.
Het wordt ook beschreven als een grote vogel, de Garuda, die enorme vleugels heeft en boven de aarde zweeft. Hij kan alles van bovenaf gadeslaan. Hoe de dingen samen één wereld maken. De samenhang en uitwisseling. Het gevoel dat je niet kunt vallen door een wankel evenwicht op een dunne lijn. Je zweeft met een gevoel van vrijheid en grote gelijkmoedigheid.
De appelboom met de vogel erin die aan een appel pikt. De vogel die weg vliegt en ergens verderop een pitje uitpoept. De worm die de aarde omwoelt. De regen die water brengt. Het pitje dat open springt. De zon die schijnt zodat een nieuw boompje kan groeien. De bijen die de bloesem bestuiven. De appel die verkocht wordt op de markt. De mens die een appeltaart maakt voor een verjaardag.

In meditatie verdwijnt het gevoel van vastzitten aan je lichaamsvorm en het perspectief vanuit je eigen lijf naar buiten. Er zijn hersenscans gemaakt bij mensen die jarenlange ervaring hadden met meditatie. Bij hen werd op de scans gezien dat tijdens de meditatieve staat het gebied voor ruimtelijk inzicht inactief werd. Dit zou kunnen verklaren dat je een gevoel krijgt minder vast te zitten in je menselijke vorm. Het kan het ook makkelijker maken om je te verplaatsen in iets groters of iets anders. De éénpuntgerichte meditatie of lange concentratie op één object, geeft ook dat gevoel van doordringen tot iets anders zoals dat andere object is. Niet meer vastzitten aan al je gedachten en waardeoordelen, maar loskomen van je eigen kleine kringetje van gedachten en helemaal kunnen opgaan in het object van concentratie. Hierdoor ervaar je hoe het is om je te verplaatsen in iets anders zonder verwachtingen en aannames. Je ervaart dan ook duidelijker wat dan wel je eigen perspectief en vorm is. Want er is dat (het ding) en dit (degene die mediteert). Er ontstaat een ervaring dat alles zijn perspectief heeft, maar dat alles ook van elkaar afhankelijk is en met elkaar verbonden. Deze ervaring is daishin.
Daishin geeft een diep vertrouwen in alles zoals het is. Ongeacht vorm, goed, kwaad, snel, langzaam, jong, oud, vreemd, moeilijk, prachtig. In daishin is waardering voor verschillende kwaliteiten die in samenspel het universum zijn. Daishin is een grenzeloze realisatie.
In het sanskriet wordt gesproken van Ishvara Pranidhana of van het samenkomen van prakrti (het Zelf) en purusha (de natuur). Het verbinden van mijn subjectieve beleving met de realiteit, of het objectieve.

Meester kalligraaf Kazuaki Tanahashi zei: “Denk aan een dame die koekjes verkocht aan de kant van de weg in het vroegere China. Zij was een persoon zonder rang en zonder interesse in macht. De wereldse verleidingen raken haar niet. Ze heeft geen geloofwaardigheid en doet ook niet haar best om iemand te overtuigen van haar gelijk. Ze valt niemand op en ze kijkt over alles heen. Haar hart is gesterkt en moedig door tegenslagen. Daishin is haar natuur.”

Het zien dat jij niet alle wijsheid in pacht hebt. Je kunt nooit alles hebben, alles begrijpen of alles weten. Je hoeft niet alles te kunnen.
Daishin brengt een gevoel van nederigheid, niet te verwarren met een gebrek aan zelfwaardering. Het geeft een duidelijk gevoel van de relatie tussen jezelf en alles om je heen. Daishin is niet egocentrisch, het is je volledig opgenomen voelen in het grotere bestaan.